برای آگاهی از تاریخچه شیراز، نامهای قدیمی شیراز و محله های شیراز با این مطلب از وبلاگ خان سفرهمراه باشید.

گذشته شیراز پر رمز و راز؛ ‌نام‌ های قدیمی شیراز  و محله‌ ها و کوچه های زیبایش

شیراز یکی از بهترین شهرهای ایرانی برای گشت و گذار است. آثار تاریخی که قدمتی چندهزارساله دارند، باغ‌هایی زیبا و مصفا، مردمانی خوش‌خُلق و دوست‌داشتنی و البته بسیار مهمان‌نواز، مراکز گردشگری مدرن و اماکن مذهبی و هزار و یک دیدنی که تنها با گشت و گذار در کوچه‌ پس‌ کوچه‌های آن  و با همسفر شدن با تور شیراز می‌توانید به درک درستی از آنها دست پیدا کنید. حافظ، سعدی و شاعران دیگری نظیر خواجوی کرمانی (البته همان‌طور که عیان است، خواجوی کرمانی اهل کرمان است اما در شیراز روزگار به سر می‌برده و در همین شهر هم دیار فانی را وداع گفته است) هم که دیگر نگین انگشتری این شهر زیبا و اصیل هستند. شیراز القاب مختلفی دارد. مثلا : شهر گل و بلبل، دیار عاشقان، شعر شاعران، شهر شعر و ادب پارسی، شهر عشق و عناوین مثبت دیگری که هر یک به درستی بخشی از ویژگی‌های شیرازِ دیدنی را عیان می‌کند. اما نام اصلی آن یعنی «شیراز» چه تاریخچه‌ای دارد و نام‌های قدیمی این شهر زیبا چه بوده است؟

اگر دوست دارید که بدانید در گذشته‌های دورتر، شیراز را چگونه می‌خوانده‌اند با ما همراه باشید:

تاریخچه نام و نشان شیراز را می‌دانید؟

شیراز یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران است. قدمت این شهر به قرن اول هجری بازمی‌گردد. گفته می‌شود که در گذشته‌ها، قلعه‌ای در محل کنونی این شهر وجود داشته که به نام شیراز معروف بوده است. از همین رو، بنیان‌گذاران شیرازی، نام همان قلعه را روی شهر شیراز گذاشته‌اند. درباره تاریخچه نام شیراز، محققان مختلفی دست به پژوهش زده‌اند و البته اختلاف‌نظرهایی هم در این باره میان آنها وجود دارد. برای مثال، در تخت جمشید، لوح‌های از زمان ایلامی‌ها کشف شده که نام شیراز را به صورت «ish-si-ra-Ti ,is-si-Shir ,ish-si-is-ra-Ti ish-si-is-ra-Shi» نشان می‌دادند و متخصصان هر یک به شکلی در راستای کشف ریشه‌های نام‌گذاری تلاش کرده‌اند. برای مثال، در مجله انجمن شرقی که در آمریکا منتشر می‌شود، ریشه‌یابی نام شیراز به این صورت شرح داده شده است: شیراز از دو کلمه شر به معنای نیک و خوب و راز گرفته شده است. ظاهرا در برخی لهجه‌های شرق ایران، واژه شر به معنای خوب و نیک مورد استفاده است. به همین خاطر است که کارشناسان دیگر، احتمال این را که ریشه‌یابی مذکور صحیح باشد، مردود دانسته‌اند و معتقدند که استفاده از واژه شر به معنای نیک و خوب در لهجه‌های جنوبی و غربی ایران سابقه نداشته است. پس نمی‌توان شر+راز را منطقی و صحیح دانست. نام شیراز چه ریشه‌ای دارد و در گذشته نام‌های قدیمی این شهر چه بوده است؟

شیراز و انتخاب نام آن چگونه بوده است؟

روایت‌های متعددی از ساخت شیراز وجود دارد. برای مثال گفته می‌شود که شیراز‌ بن طهمورث این شهر را ساخته و آن را شهر فارس نام نهاده بود. برخی دیگر از روایات حاکی از آن است که محمد بن قاسم‌بن عقیل و اشخاص دیگری اقدام به بازسازی این شهر کرده‌اند و... . در هر حال، وجود کتیبه‌های ایلامی نشان می‌دهد که قلعه‌ای به نام تیرازیس یا شیرازیس در محل شهر کنونی شیراز وجود داشته است. در ماه ژوئن سال ۱۹۷۰ در گوشه جنوب شرقی شیراز، برای ساخت کوره‌های آجرپزی، حفاری‌های صورت گرفت که نتیجه آن کشف تعدادی لوح با قدمت ۲۰۰۰ ساله بود. در این لوح‌ها به وجود شهری موسوم به تیزاریس در ایلام قدیم اشاره شده است. به نظر می‌رسد که نام های قدیمی شیراز به شکل‌هایی چون: تیراسیس، سیراسیس یا سیراجیس تلفظ می‌شده که در طول تاریخ بر اثر تغییر صداها این شکل‌ها از نام‌ های قدیمی به شیراز کنونی بدل شده‌اند. نام های قدیمی شهر شیراز در گذر زمان به شکل امروزی درآمده‌اند.

نام محله های قدیمی شیراز چه بوده است؟

آشنایی با نام محله های قدیمی شیراز و سر زدن به آنها به هر شخص علاقه‌مند به تاریخ و اصالت، امکان لمس و درک گذشته را می‌دهد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید، محله‌ های قدیمی شیراز به دو گروه حیدری و نعمتی تقسیم می‌شده‌اند. محلات حیدری به محله‌هایی گفته می‌شد که افراد آن از پیروان قطب‌الدین حیدر تونی بودند و نعمتی‌ها هم طرفداران شاه‌نعمت‌الله ولی به شمار می‌رفتند. این دو فرد از عرفای مهم و بزرگ ایرانی هستند.

نام تعدادی از محله های قدیمی شیراز که در گروه حیدری‌ها قرار می‌گیرند، به این شرح است:

•    محله اسحاق‌بیگ؛

این محله از محله‌های آبادی بوده که خانه‌ها و امکانات خوبی نظیر حمام‌های متعدد با خزینه در آن وجود داشته است. گفته می‌شود که امام حسن (ع) هم در سفر به ایران به یکی از این حمام‌ها رفته بوده‌اند و به همین خاطر از نظر اهالی اسحاق‌بیگ، حمام مذکور مقدس به شمار می‌رفته است.

•    محله درب شاهزاده؛

گفته می‌شود که این محله مختص سکونت سپاهیان و افراد مهم بوده  و آب و هوایی دل‌انگیز و خنک‌تر نسبت به سایر نقاط شیراز داشته است.

•    محله بالا کفت؛

این محله که با عنوان بالاکفد هم از آن یاد می‌شود دارای کوچه‌های پرشیب بوده و آب و هوایی گرم‌تر از دیگر نقاط شیراز داشته است.

•    محله میدان شاه؛

محله میدان شاه هم از محله‌های خوش آب و هوای شیراز قدیم بوده است که ساکنانش، آب آشامیدنی خود را از قنات تهیه می‌کرده‌اند.

نام تعدادی از محله های قدیمی شیراز که در گروه نعمتی‌ها قرار می‌گیرند، به این شرح است:

•    محله سرباغ؛

محله سرباغ از محله‌های مهمی بوده که ثروتمندان و تجار در آن سکونت داشته‌اند و تعدادی از ارامنه شیراز هم در سرباغ خانه داشته‌اند.

•    محله سنگ سیاه؛

محله سنگ‌سیاه مختص افراد مذهبی و عموما خانواده‌هایی بوده که در شمار رعیت‌ها به حساب‌ها می‌آمده‌اند.

•    محله درب مسجد؛

در محله درب مسجد هم مشایخ و تجار زندگی می‌کرده‌اند و از محله‌های مهم شیراز قدیم خوانده می‌شود.

•    محله لب آب؛

محله لب آب هم به واسطه وجود قبرستانی بزرگ در آن مشهور است و شب‌جمعه‌ها هم به دلیل حضور مردم بر سر مزار عزیزان‌شان، شلوغ و پرهیاهو بوده است.

دو محله دیگر هم در دسته محله‌های قدیمی شیراز بود که نام آنها: محله کلیمی‌ها و ارمنی‌ها بود و همان‌طور که مشخص است، این دو بی‌طرف بودند و به واسطه داشتن دین و آیینی متفاوت در جنگ و جدال میان نعمتی‌ها و حیدری‌ها نقشی نداشتند.

نام دروازه های قدیمی شیراز چیست؟

در قدیم دروازه‌های مختلفی در شهر شیراز وجود داشته است. مثلا دروازه قرآن هنوز هم در این شهر وجود دارد اما به جز آن، دیگر دروازه‌‌ای در شهر موجود نیست ولی همچنان بیشتر مردم نام محله‌ها را براساس دروازه‌هایی که در گذشته در آنجا وجود داشته، صدا می‌زنند. نام دروازه های قدیمی شیراز به این ترتیب است:

•    دروازه اصفهان؛

•    دروازه سعدی؛

•    دروازه قصابخانه؛

•    دروازه کازرون؛

•    دروازه شاه داعی‌الله؛

•    دروازه قرآن؛

•    دروازه باغ‌شاه؛

خانه های قدیمی شیراز پر از درخت و گل بوده‌اند و از سنگ، گچ و آجر ساخته می‌شده‌اند. کوچه‌ها سنگفرش بوده و عطر بهارنارنج مثل همیشه در فضای کوچه‌ها و محله‌ها جاری بوده است. اگر قصد سفر به شیراز زیبا را دارید، شاید دلتان بخواهد که با شرکت‌های مسافربری آشنا شوید که به راحتی ترتیب مقدمات سفرتان را مهیا می‌کنند. شرکت گردشگری غزال پرواز در تهیه بلیت و هتل و... و همچنین برگزاری تورهای پرشور و منظم، سابقه درخشانی دارد و می‌تواند به شما در ترتیب دادن سفری دل‌انگیز کمک کند. برای داشتن خاطره‌ای به یادماندنی و خوش از سفر با تور شیراز خان سفر همراه باشید. رزرو آنلاین هتل در شیراز را با تخفیف ویژه می‌توانید از سایت خان سفر انجام دهید.